سرطان پلک، علائم و روش های درمان

سرطان پلک چیست؟
سرطان پلک نوعی تومور بدخیم است که می تواند در پوست یا غدد چربی و عرق پلک ایجاد شود. با وجود اینکه سرطان پلک نسبتا نادر است، اما در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع می تواند به چشم و بافت های اطراف آسیب جدی وارد کند و حتی تهدیدکننده بینایی باشد.

عوامل خطر سرطان پلک:
بر اساس گزارش انجمن بالینی انکولوژی آمریکا (ASCO)، مهم ترین ریسک فاکتورهای سرطان پلک عبارتند از:
قرار گرفتن در معرض نور خورشید (UV): تابش اشعه فرابنفش می تواند رشد غیرطبیعی سلول های پوستی را تحریک کند.
پوست روشن: افرادی با پوست روشن و کک و مک بیشتر در معرض ابتلا هستند.
سن: شیوع برخی سرطان های پلک بعد از 50 سالگی افزایش می یابد.
سوابق پزشکی: سابقه آفتاب سوختگی، آسیب های پوستی، ضعف سیستم ایمنی یا سابقه سرطان پوست در دیگر نقاط بدن.

راه های پیشگیری از سرطان پلک:
استفاده از عینک آفتابی با UV 400 یا 100 درصد محافظت در برابر UV
استفاده از کرم‌های ضدآفتاب معدنی حاوی زینک یا تیتانیوم
انتخاب ضدآفتاب های استیکی برای سهولت مصرف روی پلک ها
استفاده از کلاه لبه دار پهن برای محافظت از صورت و پلک ها

انواع شایع سرطان پلک:
بر اساس گزارش آکادمی چشم پزشکی آمریکا (AAO)، سرطان های پلک در چهار نوع اصلی دسته‌ بندی می شوند:

کارسینوم سلول بازال (Basal Cell Carcinoma):
شایع‌ترین نوع (90 درصد موارد)
بیشتر در پلک پایین افراد با پوست روشن دیده می شود.

کارسینوم سلول سنگفرشی (Squamous Cell Carcinoma):
حدود 5 درصد از سرطان های پلک
رشد سریع تر و احتمال گسترش بیشتر نسبت به نوع بازال.

کارسینوم سباسه (Sebaceous Carcinoma):
منشأ از غدد چربی پلک
اغلب در پلک بالایی، بسیار تهاجمی و خطرناک.

ملانوما (Melanoma):
نادرترین اما خطرناک ترین نوع سرطان پلک
منشا از سلول‌های رنگدانه ساز (ملانوسیت‌ها).

تومورهای دیگری مانند کراتوآکانتوما نیز در پلک دیده می شوند که باید از نظر تشخیصی با سرطان سلول سنگفرشی افتراق داده شوند.

علائم سرطان پلک:
تغییر در شکل یا رنگ پلک می تواند علامت هشدار باشد. برخی از علائم رایج:
کارسینوم سلول بازال: زخم یا خونریزی مداوم، ریزش مژه ها، تغییر شکل لبه پلک.
کارسینوم سلول سنگفرشی: ضایعات پوستی همراه با تغییر رنگ یا ایجاد برجستگی به شکل شاخ پوستی.
کارسینوم سباسه: ضخیم و زرد شدن پوست پلک.
ملانوما: لکه های پوستی نامتقارن با حاشیه نامنظم و رنگ های متفاوت.

تشخیص سرطان پلک:
پزشک چشم پزشک یا متخصص پوست با معاینه دقیق و بیوپسی وجود سلول های سرطانی را تایید می کند. در برخی موارد، نیاز به تصویربرداری و مشاوره با متخصصان دیگر مانند اوکولوپلاستیک، پوست یا پاتولوژی وجود دارد.

روش های درمان سرطان پلک:
جراحی موهس (Mohs Surgery): روش اصلی برای برداشتن سرطان‌های پوستی پلک.
کرایوتراپی: انجماد سلول های سرطانی با نیتروژن مایع (به‌ویژه در SCC).
پرتودرمانی یا شیمی درمانی: در موارد پیشرفته یا گسترش سرطان به غدد لنفاوی.
ترمیم پلک: پس از جراحی ممکن است نیاز به بازسازی بافتی برای حفظ عملکرد و زیبایی پلک وجود داشته باشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر دچار علائمی مانند برجستگی غیرعادی، زخم های مقاوم به درمان، ریزش مژه یا تغییر رنگ پلک شدید، باید سریعا به چشم پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام کلید موفقیت درمان است.

جمع بندی:
سرطان پلک اگرچه نسبتا نادر است، اما می تواند عوارض جدی برای بینایی و سلامت فرد به همراه داشته باشد. شناخت عوامل خطر، توجه به علائم هشدار و مراجعه منظم به پزشک بهترین راه برای پیشگیری و درمان به موقع این بیماری است.