انواع کوررنگی و تفاوت های آن

کوررنگی چیست؟
کوررنگی یکی از شایع ترین اختلالات بینایی است که باعث می شود فرد نتواند برخی رنگ ها را به درستی تشخیص دهد. شدت این مشکل می تواند از خفیف تا کامل متغیر باشد. برخلاف تصور بسیاری از افراد، کوررنگی تنها به معنای ندیدن رنگ قرمز و سبز نیست، بلکه انواع مختلفی دارد که هر کدام ناشی از اختلال در عملکرد سلول های مخروطی شبکیه چشم هستند.

سلول‌های مخروطی (Cones) سه نوع مختلف دارند:
S-cones: مسئول دیدن رنگ های آبی
M-cones: مسئول دیدن رنگ های سبز
L-cones: مسئول دیدن رنگ های قرمز
اگر یکی از این سلول ها درست کار نکند یا به طور کامل وجود نداشته باشد، نوع خاصی از کوررنگی ایجاد می‌شود.

انواع کوررنگی ارثی:
کوررنگی معمولاً ارثی است و از طریق ژن ها منتقل می شود. این اختلال بیشتر در مردان شایع است.

1. کوررنگی قرمز ـ سبز (Red-Green)
این نوع شایع ترین نوع کوررنگی است و خود به چهار دسته تقسیم می شود:

پروتانُوپی (Protanopia): عدم وجود سلول های قرمز (قرمز ندیدنی).
پروتانومالی (Protanomaly): سلول های قرمز ضعیف عمل می کنند (قرمز ضعیف).
دئوتِرانُوپی (Deuteranopia): عدم وجود سلول های سبز (سبز ندیدنی).
دئوتِرانومالی (Deuteranomaly): سلول های سبز ضعیف عمل می کنند (سبز ضعیف).
افراد مبتلا به این نوع، رنگ های قرمز، سبز، نارنجی و قهوه ای را به سختی از هم تشخیص می دهند.

2. کوررنگی آبی ـ زرد (Blue-Yellow)
این نوع کمتر شایع است و شامل دو دسته می شود:

تریتانُوپی (Tritanopia): عدم وجود سلول های آبی (آبی ندیدنی).
تریتانومالی (Tritanomaly): سلول های آبی ضعیف عمل می کنند (آبی ضعیف).
در این حالت فرد نمی‌تواند آبی و سبز یا زرد و قرمز را به خوبی از هم تفکیک کند.

3. مونکروماتی (Monochromacy) یا آکروماتوپسی
در این نوع نادر، فرد هیچ رنگی را نمی بیند و دنیا را به صورت سیاه و سفید می بیند. این مشکل معمولا با حساسیت شدید به نور همراه است.

کوررنگی اکتسابی:
برخی افراد در طول زندگی دچار کوررنگی می شوند که به آن کوررنگی اکتسابی گفته می شود. دلایل آن شامل:

افزایش سن (کاهش شفافیت عدسی چشم)
مصرف الکل به مدت طولانی
بیماری های مزمن مانند آلزایمر، پارکینسون یا لوسمی
آسیب مغزی یا سکته
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مثل سرب یا سولفید کربن

شیوع کوررنگی:
حدود 8 درصد مردان و 0.5‌ درصد زنان در جهان درجاتی از کوررنگی دارند.
بیشترین نوع شایع، دئوتِرانومالی (green-weak) است.
کوررنگی آبی ـ زرد بسیار نادر است و در حدود یک نفر از هر 10000 نفر دیده می شود.

درمان و روش های کمک به کوررنگی:
در حال حاضر درمان قطعی کوررنگی ارثی وجود ندارد، اما تحقیقات روی ژن تراپی نتایج امیدوارکننده ای در حیوانات نشان داده است.

روش های کمکی:
عینک های مخصوص کوررنگی (EnChroma): باعث افزایش کنتراست رنگ ها می شوند.
لنزهای تماسی ویژه: در برخی موارد کمک می‌کنند.
اپلیکیشن ها و نرم افزارها: مثل Color Blind Pal یا Dalton Lens که برای تشخیص رنگ ها طراحی شده‌اند.

زندگی با کوررنگی:
بیشتر افراد کوررنگ می توانند زندگی عادی داشته باشند، اما برخی مشاغل مثل خلبانی، پلیس یا داروسازی به دلیل اهمیت تشخیص رنگ ها برای آنها مناسب نیست. همچنین، طراحی محیط های کار و علائم هشدار باید به گونه ای باشد که افراد کوررنگ نیز بتوانند آنها را به درستی تشخیص دهند.

جمع بندی:
کوررنگی انواع مختلفی دارد که ناشی از اختلال در عملکرد سلول های مخروطی شبکیه است. شایع ترین نوع آن کوررنگی قرمز ـ سبز است، اما اشکال نادرتر مانند آبی ـ زرد یا سیاه و سفید نیز وجود دارند. اگر مشکوک هستید که دچار کوررنگی هستید، بهتر است با مراجعه به چشم پزشک تست های تخصصی انجام دهید.