آفتاب سوختگی چشم یا فوتوکراتیت چیست؟

آفتاب سوختگی چشم، که در اصطلاح پزشکی فوتوکراتیت نام دارد، زمانی رخ می دهد که اشعه فرابنفش (UV) به سطح قرنیه و ملتحمه (پوشش سفید چشم و داخل پلک ها) آسیب وارد می کند. این آسیب ممکن است باعث درد، قرمزی، اشک ریزش، تاری دید و حتی از دست دادن موقت بینایی شود. خوشبختانه در بیشتر موارد، این وضعیت طی 1 تا 3 روز بهبود می یابد.

دلایل آفتاب‌سوختگی چشم
نور خورشید منبع اصلی اشعه فرابنفش است. اما منابع مصنوعی مانند:

دستگاه های جوشکاری
تخت های برنزه کننده (تَنیگ)
لامپ های UV
لامپ های معیوب هالوژنی یا متال هالید نیز می توانند باعث فوتوکراتیت شوند.
در زمستان نیز خطر افزایش می یابد، زیرا نور UV از روی برف، یخ یا سطح آب منعکس می شود. این پدیده به ویژه در ارتفاعات بالا که اشعه UV شدیدتر است، بیشتر دیده می شود و با نام کوری برفی شناخته می شود.

علائم آفتاب‌سوختگی چشم
علائم معمولا بین 30 دقیقه تا 12 ساعت پس از مواجهه بیش از حد با UV ظاهر می شوند:

درد چشم (دوطرفه)
قرمزی چشم
تاری دید یا کاهش بینایی
اشک ریزش
تورم پلک ها
حساسیت به نور
احساس شن ریزه در چشم
سردرد
تغییرات در بینایی رنگ‌ها (نادر)
از دست دادن موقت بینایی (نادر)
اگر علائم شدید باشد، حتما به چشم پزشک مراجعه کنید.

درمان آفتاب‌سوختگی چشم
درمان فوتوکراتیت معمولا حمایتی است:

خارج کردن لنزهای تماسی
استفاده از کمپرس سرد روی چشم بسته
قطره اشک مصنوعی بدون نسخه
پرهیز از مالیدن چشم ها
در موارد شدید، پزشک ممکن است قطره آنتی بیوتیک یا داروی ضد درد تجویز کند.

خطرات طولانی‌مدت اشعه UV برای چشم
اگرچه فوتوکراتیت معمولا موقت است، اما مواجهه مکرر با UV می‌تواند خطر بیماری‌های زیر را افزایش دهد:

ناخنک چشم (Pterygium)
پینگوکولا (Pinguecula)
آب‌مروارید (Cataract)
ملانوم ملتحمه (سرطان نادر چشم)

راه های پیشگیری:

استفاده از عینک آفتابی با محافظت 100 درصد در برابر UV
استفاده از کلاه لبه دار
پرهیز از نور آفتاب شدید بین ساعات 10 صبح تا 4 عصر
اجتناب از نگاه مستقیم به خورشید (مخصوصا در زمان خورشیدگرفتگی)
استفاده از عینک wraparound (پوششی کامل از دو طرف)
عینک های با برچسب زیر بهترین انتخاب هستند:
«100% UV protection»
«UV400 protection»
«Blocks 100% of UVA and UVB rays»

آفتاب سوختگی داخل چشم (رتینوپاتی خورشیدی):
گاهی نور خورشید به شبکیه (لایه حساس به نور داخل چشم) آسیب می زند که به آن رتینوپاتی خورشیدی گفته می شود. این آسیب می تواند دائمی باشد و علائم زیر را ایجاد کند:

تاری دید
لکه کور در مرکز دید
کاهش تشخیص رنگ
کوچک به نظر رسیدن اجسام
درمان خاصی برای رتینوپاتی خورشیدی وجود ندارد، و پیشگیری مهم‌ترین اقدام است.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده هرگونه تغییر در بینایی، درد یا قرمزی چشم، بخصوص پس از مواجهه با نور شدید، حتما به چشم پزشک مراجعه کنید. علائم مشابه ممکن است به دلیل خشکی چشم، حساسیت، استفاده بیش از حد از لنز تماسی یا حتی عفونت های سطح چشم باشد.