کراتیت نقطه‌ای سطحی (SPK)
کراتیت نقطه ای سطحی چیست؟کراتیت نقطه ای سطحی یک التهاب یا آسیب پراکنده در سطح اپیتلیوم قرنیه (لایه‌ی بیرونی چشم) است. این آسیب با رنگ آمیزی قرنیه توسط رنگ هایی مانند فلوئورسئین در معاینه چشم پزشکی قابل مشاهده است. این آسیب ها به صورت نقاط ریز یا نواحی متحد در سطح قرنیه دیده می شوند.
علائم SPKعلائم کراتیت نقطه ای سطحی بسته به علت اصلی ممکن است متفاوت باشند، اما شایع ترین آنها عبارت اند از:
احساس ناراحتی یا سوزش چشمقرمزی چشمریزش اشک زیاداحساس وجود جسم خارجی در چشمحساسیت به نورتاری خفیف دید
دلایل ایجاد کراتیت نقطه ای سطحیکراتیت نقطه‌ای سطحی می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود:
1. خشکی چشم (Dry Eye Syndrome)یکی از شایع ترین دلایل SPK است. کاهش کیفیت یا کمیت اشک، باعث آسیب به قرنیه می شود.
2. بلفاریت (Blepharitis)التهاب پلک ها که معمولا ناشی از عفونت باکتریایی یا انسداد غدد چربی پلک است. باعث تخریب فیلم اشکی و آسیب سطح قرنیه می شود.
3. عفونت‌های ویروسیعفونت هایی مانند کراتوکنژنکتیویت اپیدمیک (EKC) که مسری هستند و باعث تحریک، قرمزی و SPK می شوند.
4. عفونت های باکتریاییمانند کراتیت ناشی از استافیلوکوک یا سودوموناس، مخصوصا در افراد دارای لنز تماسی. علائم شامل درد، ترشح ضخیم، تاری دید و حساسیت به نور است.
5. حساسیت به قطره‌ها یا محلول‌های چشمیبرخی نگهدارنده های شیمیایی مانند Thiomersal در محلول های لنز می توانند واکنش آلرژیک و SPK ایجاد کنند.
6. مشکلات مرتبط با لنز تماسیاز جمله لنز تنگ، تجمع پروتئین، استفاده بیش از حد، یا نرسیدن اکسیژن کافی به قرنیه
7. فرسایش مکرر قرنیه (Recurrent Corneal Erosion)جدا شدن اپیتلیوم قرنیه از لایه‌های زیرین معمولا هنگام بیدار شدن از خواب اتفاق می‌افتد.
8. سوختگی شیمیایی چشمتماس با مواد شیمیایی اسیدی یا قلیایی می‌تواند منجر به آسیب شدید قرنیه و SPK شود. قلیایی ها سریع‌تر به بافت نفوذ می کنند.
9. نور UV (فوتوکراتیت)
قرار گرفتن بدون محافظت در برابر نور فرابنفش، مانند جوشکاری یا نور شدید خورشید، می تواند باعث SPK شود
10. بسته نشدن کامل پلک‌ها (Lagophthalmos)
در افرادی که پلک‌ها کامل بسته نمی شوند، بخشی از قرنیه خشک شده و دچار آسیب می شود.
11. تحریک ناشی از مژه ها (Trichiasis)
مژه های برگشته یا رشد ناصحیح می توانند قرنیه را خراش داده و SPK ایجاد کنند.
کراتیت نقطه‌ای سطحی تیگسون (Thygeson SPK):
نوع نادری از SPK است که با لکه های گرد خاکستری در هر دو چشم مشخص می شود. این بیماری بیشتر در خانم های 20 تا 30 ساله دیده می شود و علت دقیق آن ناشناخته است
انواع کراتیت مرتبط با SPK
در معاینه چشمی، بسته به شدت آسیب، پزشک ممکن است یکی از موارد زیر را تشخیص دهد:
SPK: نقاط پراکنده آسیب در اپیتلیوم
PEK: آسیب‌های کوچک داخل لایه اپیتلیوم
PEE: نواحی از بین رفته اپیتلیوم
SEI: نقاط التهابی زیر لایه اپیتلیوم
درمان کراتیت نقطه‌ای سطحی
درمان SPK وابسته به علت اصلی آن است. روش های رایج شامل موارد زیر هستند:
خشکی چشم: اشک مصنوعی، پماد شب، داروهای تجویزی مانند سیکلوسپورین یا لیفیتگراست، پلاگ اشکی
بلفاریت: کمپرس گرم، شست و شوی پلک، آنتی بیوتیک و اشک مصنوعی
عفونت ویروسی: بهبود خودبه‌خود، اشک مصنوعی برای تسکین
عفونت باکتریایی: قطره آنتی بیوتیک و تکمیل دوره درمان
حساسیت دارویی: قطع مصرف دارو، آنتی هیستامین، در صورت شدید بودن قطره استروئیدی
لنز تماسی: قطع استفاده از لنز، اشک مصنوعی، آنتی بیوتیک و استروئید در صورت نیاز
فرسایش قرنیه: پماد، اشک مصنوعی، لنز پانسمانی، داروی مسکن
سوختگی شیمیایی: شست و شو فوری با آب، مراجعه فوری پزشکی
آسیب UV: اشک مصنوعی، پماد، داروی خوراکی مسکن
عدم بسته شدن پلک: درمان بیماری زمینه ای، پماد شب و اشک مصنوعی
مژه های نامناسب: درمان تحریک مکانیکی، اصلاح مژه
چه زمانی باید به چشم پزشک مراجعه کنیم؟
اگر دچار علائمی مانند ناراحتی چشم، قرمزی، تاری دید یا حساسیت به نور هستید، بهتر است در اسرع وقت با چشم پزشک مشورت کنید. تشخیص زودهنگام باعث پیشگیری از آسیب های شدیدتر قرنیه می شود.
جمع بندی:
کراتیت نقطه ی سطحی یکی از مشکلات شایع سطح چشم است که می تواند با دلایل گوناگونی ایجاد شود. درمان مناسب و به موقع بسته به علت اصلی آن، از پیشرفت بیماری و کاهش بینایی جلوگیری می کند. مراقبت مناسب از چشم و مراجعه منظم به چشم پزشک کلید سلامت بینایی است.
