سرطان چشم، علائم و درمان

سرطان چشم چیست؟
سرطان چشم (Eye Cancer) به رشد غیرطبیعی سلول ها در بخش های مختلف چشم، پلک یا حدقه چشم گفته می شود. این بیماری می تواند به بینایی آسیب بزند یا در صورت عدم درمان، به سایر نواحی بدن گسترش یابد.
در اغلب موارد، سرطان چشم یکی از دو حالت زیر است:
سرطان اولیه چشم: از خود چشم یا ساختارهای اطراف آن شروع می شود.
سرطان ثانویه چشم: از بخش دیگری از بدن (مثلا سینه یا ریه) به چشم سرایت می کند.
گرچه سرطان چشم نادر است، اما تشخیص زودهنگام آن برای حفظ بینایی و جلوگیری از پیشرفت بیماری بسیار حیاتی است.
انواع سرطان چشم
در ادامه، رایجترین انواع سرطان چشم معرفی شده اند:
1. ملانوما چشمی (Ocular Melanoma):
شایع ترین نوع سرطان اولیه چشم در بزرگسالان است که از سلول های رنگدانه ساز چشم منشا می گیرد. این سرطان معمولا علامت خاصی ندارد و در معاینه چشم پزشکی شناسایی میشود.
2. لنفوم داخل چشمی (Primary Intraocular Lymphoma):
نوعی سرطان است که گلبول های سفید را درگیر می کند. بیشتر در افراد مسن یا کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (مانند مبتلایان به HIV) مشاهده می شود.
3. رتینوبلاستوما (Retinoblastoma):
سرطان نادری است که در کودکان خردسال ایجاد می شود. سلولهای نابالغ شبکیه بهطور کنترل نشده رشد کرده و ممکن است تومور ایجاد کنند.
4. متاستاز چشمی (Ocular Metastasis):
سرطان هایی که از نواحی دیگر بدن (مثلا سینه، ریه یا پروستات) به چشم منتشر می شوند. بیشتر در بافت کوروئید دیده می شود.
5. سرطانهای حدقه و ضمائم چشمی (Orbital and Adnexal Cancers)«
شامل سرطان های پلک، غدد اشکی، عضلات و اعصاب اطراف کره چشم می شود.
علائم سرطان چشم
برخی از مهمترین علائم سرطان چشم عبارتاند از:
تاری دید یا کاهش ناگهانی بینایی
مشاهده لکه ها یا فلوتر در میدان دید
جرقه های نوری (فلاش نوری)
تغییر شکل یا اندازه مردمک
لکه های تیره روی عنبیه
بیرون زدگی چشم یا جا به جایی غیرطبیعی آن
حرکت غیرعادی چشم ها
نکته: بسیاری از علائم بالا ممکن است به بیماری های چشمی دیگر نیز مربوط باشند. اما به دلیل ماهیت خطرناک سرطان، مراجعه به چشم پزشک در صورت بروز این نشانه ها ضروری است.
روشهای تشخیص سرطان چشم
برای تشخیص سرطان چشم، پزشک از روش های زیر استفاده می کند:
افتالموسکوپی و لامپ شکاف: بررسی ساختار چشم با ابزارهای تخصصی
سونوگرافی چشم: برای شناسایی تومورها یا ناهنجاری ها
تصویربرداری (MRI، CT Scan): بررسی ساختار چشم و گسترش احتمالی سرطان
آزمایش خون، بیوپسی و بررسی عملکرد کبد: در صورت نیاز به تشخیص دقیقتر
درمان سرطان چشم
نوع درمان به نوع سرطان، محل آن، اندازه تومور و وضعیت عمومی سلامت بیمار بستگی دارد. درمانها شامل موارد زیر هستند:
1. جراحی:
در برخی موارد، تومور یا بخشی از بافت آسیب دیده برداشته می شود. در موارد پیشرفته، ممکن است نیاز به تخلیه کامل چشم (Enucleation) باشد.
2. پرتو درمانی (رادیوتراپی):
از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه ایکس برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. یکی از روش ها، پلاک تراپی است که دیسک کوچکی حاوی مواد رادیواکتیو روی کره چشم قرار داده میشود.
3. لیزردرمانی:
لیزرهای حرارتی یا مادون قرمز برای تخریب سلول های سرطانی به کار می روند. این روش برای تومورهای خاص و محدود کاربرد دارد.
4. شیمیدرمانی (Chemotherapy):
داروهای شیمیایی از طریق خون به سلول های سرطانی حمله می کنند. بیشتر برای سرطان های منتشرشده استفاده می شود و می تواند با عوارضی مانند ریزش مو، تهوع و ضعف سیستم ایمنی همراه باشد.
5. ایمونوتراپی:
تقویت سیستم ایمنی بدن برای مقابله با سلول های سرطانی. این روش در حال بررسی برای درمان ملانوماهای چشمی است.
آیا سرطان چشم باعث نابینایی می شود؟
بله، در صورت عدم درمان، سرطان چشم می تواند باعث نابینایی دائمی شود، به ویژه اگر شبکیه، عصب بینایی یا ماکولا درگیر شده باشند. اما اگر بیماری در مراحل اولیه شناسایی و درمان شود، امکان حفظ بینایی وجود دارد.
پیشگیری و اهمیت معاینات دورهای چشم:
سرطان چشم قابل پیشگیری نیست، اما معاینه منظم توسط چشمپزشک می تواند منجر به تشخیص زودهنگام شود.
توصیه مهم: اگر تغییراتی در بینایی خود مشاهده می کنید یا در معرض خطر هستید (مانند داشتن سابقه خانوادگی سرطان یا ضعف ایمنی)، حتما با چشم پزشک مشورت کنید.
سوالات پرتکرار:
آیا سرطان چشم در کودکان شایع است؟
خیر، اما رتینوبلاستوما یکی از معدود انواع سرطان چشمی است که در کودکان رخ می دهد.
آیا سرطان چشم درد دارد؟
در بیشتر موارد بدون درد است، اما در صورت فشار تومور به اعصاب یا ساختارهای اطراف، ممکن است درد ایجاد شود.
آیا سرطان چشم به بدن سرایت می کند؟
برخی انواع آن مانند ملانوما یا لنفوم می توانند به سایر نواحی بدن گسترش یابند.