رتینوپاتی دیابتی چیست؟

رتینوپاتی دیابتی یکی از عوارض چشمی شایع در افراد مبتلا به دیابت است که در اثر آسیب به رگ های خونی شبکیه (بخش حساس به نور در پشت چشم) ایجاد می شود. این بیماری می تواند به تاری دید، نقاط کور، و حتی نابینایی منجر شود.

علت ها و عوامل خطر:
علت اصلی رتینوپاتی دیابتی، قند خون بالا (هایپرگلیسمی) است که باعث تورم، انسداد یا رشد غیرطبیعی رگ های خونی در شبکیه می شود.

عواملی که خطر ابتلا را افزایش می دهند:
دیابت کنترل‌نشده یا طولانی‌مدت
فشار خون و کلسترول بالا
سیگار کشیدن
چاقی
بارداری
سابقه خانوادگی
سن بالا (بالای 50 سال)
علائم رتینوپاتی دیابتی

در مراحل ابتدایی ممکن است بدون علامت باشد، اما با پیشرفت بیماری ممکن است علائم زیر ظاهر شود:
تاری یا دو بینی
دید موج دار یا لکه دار
نقاط تاریک در دید
درد یا فشار در چشم
کاهش دید در شب
از بین رفتن تدریجی بینایی

مراحل و انواع رتینوپاتی دیابتی:
این بیماری در دو نوع اصلی و چهار مرحله پیشرفت می کند:

1. رتینوپاتی غیرتکثیری (NPDR)
شامل سه مرحله است: خفیف، متوسط و شدید. علائم شامل میکروآنوریسم ها، خونریزی، ورم ماکولا و رسوبات چربی در شبکیه است.

در این نوع بعد از 5 سال از شروع بیماری دیابت، فرد باید به چشم پزشک مراجعه کند.

2. رتینوپاتی تکثیری (PDR)
مرحله پیشرفته‌ای که در آن رگ های خونی غیرطبیعی رشد می کنند. ممکن است باعث جداشدگی شبکیه، خونریزی زجاجیه و نابینایی شود.

در این نوع بلافاصله بعد از شروع بیماری، باید فرد یکبار معاینه چشم پزشکی شود.

تشخیص رتینوپاتی دیابتی:
برای تشخیص، معاینه کامل چشم شامل موارد زیر انجام می شود:

آزمون حدت بینایی
معاینه شبکیه با قطره های چشمی
عکسبرداری از شبکیه (فوندوس)
آنژیوگرافی با فلوئورسئین
تصویربرداری OCT
درمان رتینوپاتی دیابتی
در مراحل اولیه فقط کنترل قند خون، فشار خون و چربی کافی است. اما در مراحل پیشرفته تر، درمان های زیر تجویز می شود:
لیزر درمانی (فوکال یا PRP) برای کاهش نشت رگ‌ها و مهار رشد عروق غیرطبیعی.
تزریق داروهای ضد VEGF مانند آواستین، ایلیا یا لوکنتیس برای کاهش رشد عروق جدید.
کورتون (تزریق یا ایمپلنت داخل چشمی) برای درمان ادم مقاوم.
ویترکتومی برای برداشت خون زجاجیه یا بافت اسکار.

آیا رتینوپاتی دیابتی قابل برگشت است؟
در مراحل اولیه، با کنترل دقیق قند خون ممکن است بهبود یابد. اما در بیشتر موارد، هدف درمان جلوگیری از پیشرفت بیماری و حفظ باقی مانده بینایی است.

پیشگیری از رتینوپاتی دیابتی:
کنترل دقیق قند خون، فشار خون و چربی
معاینه منظم سالانه چشم
تغذیه سالم و ورزش منظم
ترک سیگار
محافظت در برابر نور UV
معاینات چشم در بارداری (در صورت دیابت بارداری)

چه زمانی باید به چشم‌پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده علائم بینایی یا ابتلا به دیابت، حتما برای معاینه به چشم پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام می تواند از نابینایی جلوگیری کند.